Noclegi Roztocze Odkrywaj Roztocze
  • Noclegi
  • Restauracje
  • Atrakcje
  • Rozrywka
  • Informator
  • Wypożyczalnie
  • Stoki narciarskie
  • Wydarzenia
  • Trasy rowerowe
  • Aktualności
  • Noclegi
  • Restauracje
  • Atrakcje
  • Rozrywka
  • Informator
  • Wypożyczalnie
  • Stoki narciarskie
  • Wydarzenia
  • Trasy rowerowe
  • Aktualności
  • Mapa strony
  • Prawa autorskie
  • Polityka prywatności
  • Współpraca
  • Kontakt
  1. Strona główna
  2. Aktualności
  3. Roztocze
  4. Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec

Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec

28.01.2022
Roztocze
Autor: Marcin Mazurek
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec

W gminie Horyniec podobnie jak w całej Polsce, wojna odcisnęła w wielu miejscach swe piętno. W wyniku układu Ribbentrop-Mołotow z dnia 23 sierpnia 1939 roku skorygowanego w dniu 28 września 1939 jako „układ o przyjaźni i granicach” dokonano czwartego rozbioru Polski. Jesienią 1939r., bez poważniejszych strat własnych Armia Czerwona opanowała tak zwaną Zachodnią Ukrainę. Ustalono granicę między Niemcami,a Związkiem Radzieckim. Po ustaleniu niemiecko-radzieckiej linii demarkacyjnej Armia Czerwona przystąpiła do budowy linii rejonów umocnionych na nowej granicy. W ten sposób powstało pasmo warowna zwane do końca lat 80-tych XX wieku linią Mołotowa,  czyli pas umocnień mający w założeniu bronić granic Związku Radzieckiego przed Niemcami. System fortyfikacji zaprojektował generał lejtnant wojsk inżynier Dimitri Kobryszef. Całością prac fortyfikacyjnych kierowała rada techniczna przy głównym zarządzie inżynieryjnym pod przewodnictwem marszałka Borisa Michajłowicza Szaposznikowa.  Plan przewidywał około 10 tys. schronów zgrupowanych w 30 rejonach umocnionych, a to: Telszewski, Szawelski, Kowieński, Olicki, Grodzieński, Osowiecki, Zambrowski, Brzeski, Kowelski, Włodzimiersko-Wołyńskim, Strumiłowski Rawsko- Ruski i Przemyski. Rejony umocnione zajmowały szerokość od 80 do 180 km oraz  głębokość  30 do 50 km i obejmowały dwa pasy obrony: główne (fortyfikacje typu stałego) i tytułowy (fortyfikacje polowe) Główny pas stanowiły batalionowe węzły obrony o szerokości od 6 do 10 km i głębokości od 5 do 10 km. Składały się z trzech do pięciu punktów oporu, każdy punkt miał do dyspozycji od 15 do nawet 20 schronów bojowych. Ogółem system fortyfikacji objęto około 1300 km. Proces technologiczny budowy schronów bojowych autor podzielił na kilkanaście kroków: wytyczenie  placu budowy i ogrodzenie go płotem maskującym, ręczne wykonanie wykopów pod fundamenty schronu i ewentualną studnię, betonowanie fundamentów, studni zbiorników i posadzki dolnej kondygnacji, przygotowanie i ustawienie szalunków oraz umocnienie w tymże oszalowaniu pancerzy strzelnic, szalowanie szkieletu zbrojenia z prętów i stali budowlanej i przygotowanie stropu dolnej kondygnacji do zabetonowania, zalewanie betonem ścian i stropów schronu, zdjęcie szalunków a następnie tynkowanie ścian w pomieszczeniach jeżeli przewidywał to plan, budowanie rowu diamentowego, instalowanie w pancerzach strzelnicy uzbrojenia, montaż agregatów prądotwórczych, filtrów urządzeń grzewczych i sanitarnych, zakładanie instalacji elektrycznej i oświetlenia, instalowanie w środków łączności, prace malarskie i wykończeniowe

Prace przy budowie schronu były dość dobrze zmechanizowane. Używano samochodów, ciągników gąsienicowych, betoniarek, agregatów prądotwórczych oraz pomp wodnych. W przysiółku Dąbrowa koło Podemszczyzny działał zakład betoniarski produkujący beton dla całego punktu oporu Brusno. Materiał do budowy np. stal, cement, kruszec sprowadzano koleją na stację w Horyńcu, Hrebennem i Rawie Ruskiej z odległych regionów np. kamień sprowadzano z Uralu. składowana je w tak zwanych cemsach. Stamtąd ciężarówkami rozwożono je do zakładów betoniarskich, które lokowano przy wznoszonych punktach oporu. Przy ziemnych pracach  fortyfikacyjnych zatrudniano miejscową ludność (za odpłatnością chłop około 10-15 rubli a wozak 20-30 rubli dziennie), jak również cywilną ludność z głębi Związku Radzieckiego oraz -szczególnie przy pracach wykończeniowych i instalacji uzbrojenia -żołnierze Armii Czerwonej. Warto dodać, że pracowano w niezwykle  niesprzyjających warunkach klimatycznych. Zima 1940-1941 była najmroźniejszą od czasów pomiarów. Temperatura spadała poniżej -40 stopni. Stan na dzień 20 czerwca 1941 to 2500 obiektów oddanych do użytku, co stanowiło zaledwie 25% założonego planu, z czego tylko 1000 zdołano odpowiednio wyposażyć. Poszczególnych schrony miały różne przeznaczenie, wielkość, głębokość, kształt. Najczęściej występują schrony dwukondygnacyjne. Grubość ścian żelbetowych bunkrów dochodziła do 2 metrów, wyposażenie- 2 działa forteczne 76,2 mm, 1 ckm. inne schrony uzbrojone były w armatę przeciwpancerną 45 mm i 1 ckm z nią sprzężony.

Atak niemiecki w dniu 22 czerwca 1941 całkowicie zaskoczył budowniczych i nieliczne załogi schronów bojowych. Zaskoczeni byli także dowódcy Rawsko-Ruskiego Rejonu Umocnionego. pułkownik F. S.  Sysojew i jego zastępca do spraw politycznych podpułkownik i. F.  Jewdokimow.  Tylko nieliczni podjęli walkę. Najbardziej znany jest opór schronu Konsomolec w Mostach Małych prowadzonych przez st. lejt. L.T Martyńczyka, który chronił linię kolejową  i drogę do Bełżca z do Rawy Ruskiej aż do 30 czerwca 1941. Dzielnie broniły się także schrony na Wielkim Dziale oraz na wzniesieniu Hrebcianka w Bruśnie Starym dowodzone przez lejt. Szalara i lejt. Sandarżewskiego. Po kapitulacji rejony umocnione były wizytowane przez dowództwa  wojskowe niemieckie i japońskie. Linia Mołotowa nie spełniła swojej funkcji. Złożyło się na to wiele czynników. Można zadać sobie pytania: dlaczego tak blisko granicy budowano potężne schrony? Na niektórych odcinkach 3 do 5 km, a to zdecydowanie za blisko. Dlaczego nie było pełnej obsady wojsk? Wiadomo byłoo przecież o koncentracji i ruchach wojsk niemieckich. Jaka była funkcja tych schronów i czy na pewno obronna, skoro część otworów strzelniczych była skierowana na wschód?

W okresie powojennym żelbetonowe schrony zostały zabezpieczone przez Wojsko Polskie. Do roku 1989 były to obiekty nieznane historykom. Ze względu na ich militarny charakter oraz położenie w strefie nadgranicznej niemożliwe były publikacje na ten temat.

Ciekawie przedstawia się przestrzenne rozmieszczenie tych umocnień na terenie powiatu lubaczowskiego. Jak widać na załączonej mapie  istnieją w powiecie lubaczowskim dwa pasy tych umocnień.  Pierwsze to kilka kilometrów od granicy, drugi zaś kilkanaście. Ma to niewątpliwie związek z topografią terenu i ciągami komunikacyjnymi. Dla nas żyjących obecnie bunkry są niezwykle atrakcyjnie turystyczne. Całe rzesze pasjonatów militariów penetrują je jak i ich otoczenie. Wydaje się konieczne udostępnienie ich turystom zarówno pasjonatom jak i turystom okazjonalnym czy też kuracjuszom przebywającym w horynieckim kurorcie. Jak powinniśmy je udostępnić chętnym? Możliwości jest wiele: choćby poprzez tworzenie ścieżek przyrodniczych historycznych czy wyposażenie wybranych schronów w atrapy urządzeń wojskowych bądź na przykład wykorzystanie schronów do innych celów o charakterze turystycznym. Wystarczy powielić i połączyć działania pasjonatów z innych terenów posiadających podobne atrakcje w kraju czy też za granicą. Warto przygotować tak choć jeden bunkier i udostępnić go zwiedzającym. Winny być to działania komercyjne i przynoszące dochód inwestorom. Idealnym rozwiązaniem byłoby stworzenie stowarzyszenia skupiającego pasjonatów militariów.

 Autor: dr Marek Wiśniewski Tekst dostępny w publikacji: Horyniec Zdrój i okolice-krynice wschodu Przewodnik dla kuracjuszy i turystów

Noclegi w okolicy:

Nocleg Roztocze Tanie Noclegi Roztocze Domki Pokoje Kwatery na Roztoczu. (odkrywajroztocze.pl)

Więcej  artykuułów na ten temat:

Roztocze Bunkier Linii Mołotowa nr 8 Wielki Dział na Roztoczu. (odkrywajroztocze.pl)

Bunkry linii Mołotowa Roztocze Wschodnie (odkrywajroztocze.pl)

Inne atrakcje okolicy

Roztocze - Atrakcje Turystyczne na Roztoczu - Co Warto Zobaczyć (odkrywajroztocze.pl)

Roztocze - Atrakcje Turystyczne na Roztoczu - Co Warto Zobaczyć (odkrywajroztocze.pl)

Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Bunkry linii Mołotowa w gminie Horyniec
Wszystkie zdjęcia (8)
roztocze horyniec bunkry linia mołotowa bunkier
Kategorie
  • Miejscowości
  • Parki
  • Roztocze
  • Rozrywka
  • noclegi
Popularne tematy
narol roztocze susiec horyniec bełżec Tomaszów Lubelski Roztocze lubycza królewska Lubaczów krasnobród cieszanów Zamość Zwierzyniec szczebrzeszyn biłgoraj parki Hutki Krasnobród Adamów Łosiniec bunkry mołotowa muzeum kajaki spływy tanew wieprz paintball strzelnica bon nocleg dopłata kniazie atrakcje józefów czartowe pole ryby łowiska karczma rybna pstrąg karp wędliny szynka kiełbasa masarnia Narol dubiel wolańczyck pudełko siedliska Archipelag Rzotocze Centrum edukacyjne Park miniatur Budy Archipelag Roztocze noclegi hotele domki agroturystyka pensjonaty cerkwie karczmy rybne ryby z roztocza letniskowe guciów skansen suciec szumy gmina sanatorium turnus linia mołotowa bunkier leśny cmentarz stara huta wielki dział pałac rowery szlaki green velo centralny szlak nielisz zalew zamość drogi dojazd droga komunikacja krzyż krzyże kamienierka brusno bruśnieńska zdrój najtańsze trasy szlak trasa szlak turystyczny Pizuny Bernardyna Jabłońska Brat Albert pustelnia Horyniec Zdrój Roztocze Wschodnie opis oferta reklama werchrtata rata radruż cerkiew Tomaszów historia dahanay narty biegowe stoki stok narciarski siwa dolina Lubycza Królewska biłgoaj szlak kultur facebook wirtualny spacer film reklamowy artykuł sponsorowany marketing zwiezyniec Józefów rollrent wypozyczalnia hulajnogi elektryczne surron wypożyczalnia majówka weekend górecko koscielne górecko stare szum gospodarstwo agrowczasy urlop trójmiasto kraków warszawa kultura muzea festiwal karczmy ruda różaniecka koncert rozrywka kuchnia smaki restauracje wystawa hotel palacowa restauracja wesele punkt widokowy wieża apartament granice Jacnia przyjęcie sala weselna klif Huta Różaniecka mioceńskie morze promocja pozycjonowanie pałacowa wieczór kawlerski wieczór integracyjny wieczór panieński łówcza gmiterek wypożyczalnia samochodów tomaszów lubelski park narodowy kulig Ruda Różaniecka wzgórza szczyty goraj Gmiterek obóz zagłady rzeki Tanew Wieprz Sołokija dzieci basen przewodnik wieczór chrzciny bar bieganie trasy piesze nordic walking papiernia legenda basznia dolna basznia górna obserwatorium kresowa osada stacja basznia rowerki wodne rowerek zima catering wiosna lato Bełżec Green Velo szlak rowerowy trasa rowerowa Lwów wycieczka e-menu qr kod jeziernia wypożyczalnie kajaków rajd rowerowy bieg na orientację bieg terenowy top 10 komunia menu Pizzeria Trio E-menu Qr code rostauracje bary jedzenie schronisko młodzieżowe imprezy dancingi dożynki dyskoteki koncerty rekonstrukcje festiwale wakacje z dziećmi rower rowerowe greeen velo wynajem hulajnogi zwierzyniec spacer Bar u Gargamela Szumy budy Park Żywiołów rowery elektryczne MOR Wiśniowa Górka biegi na orientację Imprezy Siedliska Muzeum skamieniałych drzew chleo Pałacowa zwiedzanie trasy rowerowe szlak architektury dfrewnianej Gorajec Chaczapuri Strefa Nadgraniczna deszcz schrony wędkowanie przyjęcie weselne grzybobranie Kajaki konferencja szkolenie event survival kurs strzelecki E-gallery galeria łyżwy lodowisko wyżywienie stok narciarski wyciąg narciarski Lodowisko wypożyczalnia łyżew Noclegi sylwester Susiec Wycieczka Zamośc Restauracja pociag radio orienteering club lubaczów tradycja boże narodzenie jezioro reklma informacja turystyczna ściezka drzeworyt płazowski płazów ferie dancing wlanetynki we dwoje Ryby kampania wyborcza wypożyczalnia rowerów plecak ewakuacjny wycieczki Mołotowa pociąg produkty regionalne Wolańczyk spa nolceg Florianówka apiterapia taxi audioprzewodnik kawalerskie bieg po Wielkim Dziale Wrzosowe Wzgórza Jurczak linia Mołotowa Zima all inclusive z wyżywieniem woda
Odkrywaj Roztocze
  • Noclegi
  • Restauracje
  • Atrakcje
  • Rozrywka
  • Informator
  • Wypożyczalnie
  • Stoki narciarskie
  • Wydarzenia
  • Trasy rowerowe
  • Aktualności
O serwisie
  • Mapa strony
  • Prawa autorskie
  • Polityka prywatności
  • Współpraca
  • Kontakt
Odkrywaj Roztocze
Dla partnerów
Jesteś właścicielem obiektu?
Zapraszamy do współpracy
Dołącz do nas!