Górecko Kościelne i Górecko Stare
Histora Górecka
Na początku wszystko było młode i niczyje. Niczyj był szum strumieni i niczyj szum lasu. Wszystko należało do tego kto przechodził i usłyszał, aż ukołysany jednym i drugi usypiał i zapominał, że miał mieć cokolwiek na własność. Bo jakże to szum na własność mieć i czym go zmierzyć, zagrodzić i przed innymi wzbraniać? Taki mógł być początek Górecka, tego, które starym się stało po tym jak nowe i kościelne powstało. Na początku jednak z pewnością był Szumi jego dopływ Miedzianka. Dopiero potem niejaki Andrzej Górka założył w środku roztoczańskiej puszczy w 1582 roku wieś Górecko, która z czasem dorobiła się karczmy, w której sprzedawano wyroby lokalnej winnicy i browaru. Stał tu też młyn, bo bez młyna wsi jakoś w owych latach niesporo by szło. Kiedy Jan Zamoyski włączył wieś do swojej ordynacji sprowadzili się tu franciszkanie i wtedy toi podzielono wieś na Górecko Stare i Górecko Kościelne. Zanim jednak opowiemy o Górecku Kościelnym zatrzymajmy się chwilę w Górecku Starym, wsi bezpośrednio graniczącej z Roztoczańskim Parkiem Narodowym, pełnej puszczańskiego, roztoczańskiego charakteru, starych domów, ciszy i nieposkromionego spokoju.
Rezerwat na rzece Szum
Tuż za wsią, w lesie znajdziemy kładkę na rzece Szum gdzie również utworzono rezerwat przyrody, może nie narodowy, ale szumny jak żaden inny, bo gdy na takiej Tanwi aż 24 szumy, to tutaj jeden, niezwykle wyjątkowy. Rezerwat utworzono w 1958 roku w dolinie rzeki Szum zwanej niegdyś Stróżką, albo Bździną, która tutaj opuszcza Roztocze i udaje się w kierunku Kotliny Sandomierskiej. Atrakcją rezerwatu są malutkie wodospady, wawrzynek wilcze łyko, zanokcica skalna, jodły, olchy oraz bór sosnowy. Podążając dalej w górę rzeki natkniemy się na charakterystyczną tamę, która powstała w latach pięćdziesiątych XX wieku. Za tamą rozlewa się niewielki zalew. Podążając dalej za znakami czerwonego szlaku dotrzemy do Górecka Kościelnego, które prócz kościoła szczyci się kapliczką na wodzie i aleją dębową. ( Na Roztoczu mamy cały wachlarz alej. Jest lipowa, kasztanowa, akacjowa, modrzewiowa, jest też i dębowa.)
Górecko Kościelne powstało z wydzielenia części wsi starego Górecka. W XVII wieku Marcin Zamoyski zaprosił tu zakon franciszkański. Ci zbudowali kaplicę, a sto lat później w 1768 roku zbudowano modrzewiowy kościół pod wezwaniem świętego Stanisława Biskupa, ufundowany przez Jana Jakuba Zamoyskiego. W 1968 roku ówczesny kardynał Karol Wojtyła ofiarował parafii relikwie świętego Stanisława. Ciekawostką jest, że późniejszy papież pisze w liście do proboszcza parafii o uroczym kościółku położonym „w pięknym Roztoczu Lubelskim”( Artur Pawłowski „ Roztocze Środkowe. Przewodnik nie tylko dla turystów”)
Aleja Dębowa w Górecku
Od kościoła do płynącej nieopodal rzeki Szum wiedzie nas aleja dębów. Nikt nie wie kto ją zasadził. O ile na Roztoczu Wschodnim za nasadzenia dębów osobiście odpowiadał hetman Jan Sobieski, to w przypadku Roztocza Środkowego i konkretnie tej alei nie posiadamy żadnych wiarygodnych informacji. Wiek najstarszego z dębu szacowany jest na 500 lat, a więc musiał wykiełkować z żołędzia około roku 1500. Jan III Sobieski urodził się w roku 1629, tak więc choć odwiedzał te okolice ( Krasnobród), nie możemy mu przypisać góreckiej alei. Idąc dębową aleją mijamy stacje drogi krzyżowej wyrzeźbione przez Jana Pastuszka, kamieniarza z Józefowa.
Kapliczka na wodzie
Kapliczka na wodzie to poza dębową aleją jedna najbardziej rozpoznawalnych atrakcji Górecka. Nad rzeką znajdziemy zbudowaną w 1668 roku kapliczkę „ na wodzie”. Miejscowe podania mówią, że miejsce jej budowy wskazał sam święty Stanisław w przytomnej obecności Jana Sochy. Obecna kaplica postawiona jest na miejscu starszej, tej z 1668 roku.
Zanim pożegnamy Górecko Kościelne i zagłębimy się w roztoczańskie lasy, zatrzymajmy się przez chwilę i posłuchajmy roztoczańskiej ciszy, kołysanej szumem starych dębów i upływającego czasu.
Autor- Robert Gmiterek
