Barokowy, drewniany kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny
Jeden z najcenniejszych zabytków na Roztoczu i nie tylko. Kościół zbudowany jest z modrzewia w stylu barokowym. Jego budowa rozpoczęła się w 1627 r., a ukończono go najprawdopodobniej w 1629 r. ( Był przebudowywany w 1727 roku.) Jest on ewenementem w budownictwie sakralnym tej epoki, gdyż bardzo rzadko decydowano się na użycie drewna do budowy świątyń w stylu barokowym. W ołtarzu głównym tej świątyni umieszczono cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej z Dzieciątkiem. Posiada on jeszcze sześć ołtarzy bocznych. Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII w. Ciemna bryła kościoła z dwiema wieżami zamyka południowo- wschodni narożnik rynku. Jej wnętrze przesycone cieniem i światłem robi ogromne wrażenie, a charakterystyczny zapach starego drewna sprawia, że czujemy się w jego wnętrzu jak w środku czterechsetletniej historii miasta. Jest to najprawdziwsza czarna perła Roztocza Środkowego.
Treść tablicy informacyjnej umieszczonej przy sanktuarium:
„Sanktuarium Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Tomaszowie Lubelskim.
Kościół parafialny w Tomaszowie ufundowany przez Tomasza Zamoyskiego II ordynata w 1627 roku. Wzniesiony był przy wałach miejskich, których ślady zachowały się na wschód od budowli. W połowie 17 wieku biskup Chełmski Pomocniczy Mikołaj Świrski konserwuje świątynię. Z inicjatywy Michała Zdzisława Zamoyskiego VI ordynata kościół w 1727 roku został gruntownie odremontowany i do dziś przetrwał bez większych przeobrażeń. Podczas wizytacji generalnej 2 października 1832 roku Biskup Lubelski Józef Marceli Dziecielski dokonał ponownej konsekracji kościoła. Budowla jest przykładem realizowania w materiale drewnianym formy architektury barokowej. Trzynawowe wnętrze, podzielone czterema filarami czworokątnym, bardzo smukłymi uzupełnione jest sześcioma kapliczkami bocznymi. W prezbiterium i nawie głównej znajduje się sklepienia drewniane naśladujące beczkowe a w nawach bocznych prawie krzyżowe. Całość nawiązuje do planu bardzo popularnego w okresie baroku układu naw przodkowych kościoła II Gesu w Rzymie. W miejscu odpowiadającemu łukowi tęczy na barokowo wygiętej w belce stoi krucyfiks oraz posąg Matki Bożej i Świętego Jana. W prostokątnym wydłużonym prezbiterium znajduje się manierystyczny ołtarz z pierwszej połowy XVII wieku gdzie centralnie umieszczono cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej przeniesiony z kościoła Ojców Trynitarzy po ich kasacie w 1783 roku. Ukoronowany koronami papieskimi 17 lipca 1994 przez Nuncjusza Apostolskiego w Polsce arcybiskupa Józefa Kowalczyka. W świątyni znajdują się również inne sprzęty z kościoła Trynitarzy- obrazy i malowane stalle na chórze czy też stojąca na placu kościelnym figura anioła z charakterystycznym krzyżem na piersi. Obok kościoła znajduje się dzwonnica z nadwieszoną izbicą charakterystyczną dla polskiego budownictwa drewnianego z XVII wieku i XVIII wieku. Przy sanktuarium w miejscu dawnej fosy miejskiej usytuowano drogę krzyżową oraz ufundowano18 kolumn pamięci historycznej nawiązujących do najważniejszych wydarzeń z historii Polski i miasta.”
