Rotunda w Zamościu to ważny obiekt historyczny, który powstał w latach 1825-1831 jako działobitnia. Zbudowana została po włączeniu Zamościa do Królestwa Kongresowego, czyli pod panowanie Rosji, i stanowiła część systemu obronnego Twierdzy Zamość. W czasie II wojny światowej, Rotunda pełniła funkcję więzienia śledczego dla zamojskiej placówki gestapo, założonej w 1940 roku. Ze względu na swoje usytuowanie – oddaloną od centrum miasta lokalizację, potężne mury oraz bliskość dworca kolejowego – doskonale nadawała się na więzienie śledcze, obóz przejściowy oraz miejsce egzekucji.
Od połowy czerwca 1940 roku, w trakcie akcji A-B, mającej na celu wyniszczenie polskiej inteligencji, Rotunda stała się miejscem masowych egzekucji i palenia zwłok. Szacuje się, że zginęło tam od sześciu do ośmiu tysięcy ludzi. W pamięć o tych tragicznych wydarzeniach, mieszkańcy Zamojszczyzny postanowili uczcić to miejsce, tworząc Pomnik Męczeństwa Zamojszczyzny.
Wokół Rotundy znajduje się cmentarz ludności cywilnej, zamordowanej w latach 1939-1944. Brama wejściowa do Rotundy zachowała oryginalny napis z czasów II wojny światowej: "Jeniecki Obóz Przejściowy Policji Bezpieczeństwa". Wewnątrz Rotundy, w 19 celach, umieszczono tablice informacyjne i epitafia, upamiętniające ofiary. Wiele z nich nie ma swoich grobów, dlatego wzniesiono dla nich symboliczne mogiły i pomniki pamięci. Jedna z cel jest dedykowana polskim dzieciom z pacyfikowanej Zamojszczyzny, które zostały wywiezione do Rzeszy i zamordowane w obozach. Ponadto, w Rotundzie eksponowane są różne materiały związane z Zamościem z czasów II wojny światowej, takie jak obwieszczenia o wyrokach śmierci, zdjęcia z ekshumacji czy rozporządzenia władz niemieckich.
