Cmentarz w Horyńcu
Cmentarz parafialny w Horyńcu-Zdroju oprócz swojej funkcji sakralnej jest miejscem godnym uwagi ze względu na liczne bruśnieńskie krzyże i figury wykonane przez lokalnych kamieniarzy na przełomie XIX i XX wieku. Greckokatolicka społeczność mieszkająca tu w zgodzie z wyznawcami religii katolickiej pozostawiła po sobie głównie pamiątki w postaci cerkwi i cmentarzy z kamiennymi krzyżami. Na cmentarzu w Horyńcu obejrzeć można ciekawe nagrobne krzyże i figury. Największą atrakcją jest tu jednak Pomnik Wolności wykonany przez najznamienitszego kamieniarza pochodzącego z Brusna-Grzegorza Kuźniewicza.
Założenie cmentarza w Horyńcu- dr Marek Wiśniewski
W roku 1852 toczyła się w Horyńcu wg o. Małasiewicza, nieznana bliżej sprawa o miejsce na cmentarz. Władze administracyjne, widząc nieprzychylne stanowisko ówczesnego właściciela Horyńca, zaproponowały, aby obaj proboszczowie horynieccy, obrządku łacińskiego i greckiego, wraz z właścicielem majątku wspólnie wyznaczyli odpowiednie miejsce pod cmentarz. Jak to zostało załatwione – źródła historyczne nie podają. Faktem jest, że cmentarz w Horyńcu znajduje się w połowie drogi między kościołem, a cerkwią unicką i zajmuje suchy pagórek. Czy miejsce obecnego cmentarza jest wynikiem owego porozumienia z r. 1852? Na podstawie posiadanych źródeł jednoznacznie stwierdzić tego nie można. Jest prawdą, że w Horyńcu nie znaleziono miejsca po ewentualnie istniejącym dawniej cmentarzu. Nie uświadczy takiego miejsca ani w pobliżu kościoła, ani w pobliżu cerkwi. Przyjmując, że obecny cmentarz byłby nowym, to trudno jest określić gdzie w Horyńcu grzebano zmarłych dawniej. Możliwe jest zatem, że pochówki odbywały się w Horyńcu od najdawniejszych czasów w miejscu dzisiejszego cmentarza. Współczesny cmentarz leży na pagórku, przylega do drogi stroną południową, strona północna opada do brzegu przepływającej na zachód małej rzeczki. Wschodnią część pagórka zajmuje cmentarz łaciński, zachodnią greckokatolicki, za którym ustawiono dwa pomniki. Jeden z nich wykonał najlepszy bruśnieński kamieniarz — Grzegorz Kuźniewicz. To najcenniejszy obiekt ludowej rzeźby kamiennej w promieniu ponad 100 km od Brusna. Oba cmentarze przylegają ściśle do siebie i nie posiadają wytyczonej między sobą granicy, mimo dwóch funkcjonujących bram wejściowych.
Tekst dotępny w publikacji:
dr Marek Wisniewski Horyniec-Zdrój i okolice – krynice wschodu Przewodnik dla kuracjuszy i turystów
